Nacht und Nebel

(door onze verslaggever te velde)

Eindelijk gingen wij van de RedLightGroup weer eens het duister in voor een nacht vol nevels. En dan bedoelen we geen klamme mist, maar Messier-, NGC- en Caldwell-objecten.

Op de 13e oktober 2009 kwam ons land in de ijzeren greep van een hogedrukgebied boven Skandinavië. Hierdoor kwam ons land onder een polair-continentale stroming te liggen, met als gevolg een zeldzaam fenomeen: een heldere nacht! En aangezien oude maan pas na drieën opkwam, garandeerde dat een topavond!

Dit liet onze club niet zomaar gebeuren, en zo kon het zijn dat na het invallen van de duisternis Paul Ki, Marten, Marcel en Pieter met hun instrumentarium aan de Schipbeek stonden: een acht- en twaalfdduims dobson, een C8 en een drieduims apo met camera erachter voor astrofoto's. Helaas had geen van de heren aan een burgermanscamera gedacht om sfeerplaatjes vast te leggen, zodat dit verhaal verstoken zal blijven van de gebruikelijke verluchtiging.

Waar wel aan was gedacht: koffie, koeken, sigaren en glühwein zodat de eerste winterse waarneemnacht van dit seizoen niet in ernstige onderkoelingsverschijnselen ontaardde. Want het was fris. Toen rond enen de spullen weer werden ingeladen, zaten de auto's dik onder het ijs.

De hemel was on-Nederlands kraakhelder. De Melkweg liep dwars over ons heen en was van Arend (west) tot Perseus (oost) te volgen. M31 in het zenit oogde als een enorme vlek van meer dan een maandiameter groot en tekende zich prachtig af naast de Melkweg. En dat was nog maar met het blote oog... De omstandigheden waren dus zeldzaam goed. Daardoor konden vele zwakke objecten in de grote spiegelkijkers worden bekeken, al dan niet met filter. M33 en de cirrusnevel waren adembenemend. Ook de eenzame planeet Jupiter en de krabnevel passeerden de revue. Het enige gefotografeerde object bevond zich in het sterrenbeeld Zwaan, bijna in het zenit.

IC 5146, ook wel Caldwell 19 of de Cocon-nevel genoemd, is een reflectie/emissienevel in het sterrenbeeld Zwaan (Cygnus). IC 5146 is een open sterrenhoop, ingebed in een waterstofnevel. Visueel is door de telescoop enkel een niet erg opvallend sterrenhoopje te zien. Foto's tonen pas de roodgetinte waterstofnevel.
De totale helderheid is magnitude +10.0, en het staat nabij de met het blote oog zichtbare ster Cygni. De sterrenhoop en nevel staan op circa 4000 lichtjaar lichtjaar afstand. De centrale ster die de nevel aanlicht is ongeveer 100.000 jaar oud, wat astronomisch gezien erg jong is. Niet alleen reflecteert de nevel het licht van deze ster, ook de intense UV-straling die de ster afgeeft, brengt de omringende waterstofwolken tot lichten. Waterstof geeft licht af in een paar specifieke golflengten, waarvan de rode H -lijn (656,28 nm) de bekendste is.
De nevel is 12' groot, wat neerkomt op een werkelijke diameter van pakweg 15 lichtjaren. De donkere nevel Barnard 168 (B168), die met de Cocon-nevel is verbonden, vormt een donkere laan die van de nevel wegloopt in westelijke richting door het sterrenrijke gebied van de Melkweg en lijkt op een (rem)spoor achter de nevel.
Opnametijd: 13-10-2009; 21:13-21:56 UT. Optiek: TeleVue 76mm f/6.3 TV-76 met 0.8x telecompressor/field flattener, waardoor de openingsverhouding f/5 wordt. Camera: Baader-gemodificeerde Canon EOS 350D camera, 6 x 240 sec. belicht bij 1600 iso, Astronomik CLS-filter. Montering: Vixen Super Polaris.

Voor een top deep-skynacht als deze waren we vorige maand - tevergeefs - helemaal naar de Ardennen afgereisd...

Terug