Geen miniden?
Geen miniden?DEVENTER/MARKELO - De nacht van 13 op 14 december is van oudsher het heerlijk avondje voor de meteoorwaarnemers. Dan zijn immers de Geminiden zichtbaar, de rijkste meteorenzwerm van het jaar, die echter door de winterse omstandigheden wat minder bekend is dan de Perseïden uit de zwoele augustusnachten. Een bijkomend probleem voor de Geniminiden is dat het in dit jaargetijde vrijwel altijd bewolkt is. Hoe liep het dit jaar af?
Het begon weinig hoopgevend. Al sinds eind oktober gingen wij met z'n allen - met dank aan een onafgebroken reeks depressies - onder een dik regenrijk wolkendek schuil. Nu er eindelijk eens een hogedrukgebied opdook, werden er eindeloze wolkenvelden aangevoerd vanuit het klamme en vochtige Oostzeegebied alwaar het tot op dat moment ook nog steeds niet wou winteren.
In het weekeinde waren er gelukkig af en toe wat opklaringen, bestaande uit een uurtje zon. Helaas voor ons waarnemers traden die opklaringen niet in de avond op. Tot zondag 13 december na Studio Sport, toen er rond achten ineens sterren te zien waren. Op sat24.nl was een grote opklaring zichtbaar, die vanuit Denemarken genaderd was en die het wel een uurtje of twee zou moeten volhouden.
Snel naar buiten dus, de vrieskou in! De hemel was redelijk donker en er was geen storende maan. Ik had in de tuin de Zeiss montering met een Canon EOS 350D-camera voorzien van fisheye-objectief opgesteld. De camera was zo ingesteld dat hij een reeks van 60 seconden-opnamen maakte bij 400 iso. Daarbij had ik een DCF-klokje bij de hand om de tijden van eventuele heldere meteoren te kunnen noteren.
Al bij het opbouwen zag ik uit mijn ooghoek iets langs de hemel omhoog flitsen in het grensgebied Stier/Perseus. De eerste Geminimide? Een vliegtuig met pechlamp? We zullen het nooit weten.
Toen ik alles had geïnstalleerd en de opnamen had gestart, zag ik vanuit mijn tuinstoel nog iets verschijnen in het noordoosten. Weer een meteoor? Nee! Het waren aanstormende wolken. Ze kwamen toch nog sneller dan verwacht. Nog voor ik drie opnamen had gemaakt was het zwerk weer vertrouwd grauwbruin van het tegen de wolken weerkaatste kunstlicht.
Dus afbreken maar weer die handel en terug bij de warme kachel. Een mislukte actie? Niet helemaal. Op één van de de drie gemaakte opnamen was - hoe was het mogelijk - toch nog een spoortje van een meteoor te zien! Een g..geniminimide zelfs, gezien de radiant. Zie de foto hieronder. En was het verhaal daarmee ten einde? Nee, lees verder.
Fisheye-opname van de hemel vanuit Deventer. 60 sec. belicht op 400 iso,
13-12-2009; 20:23 UT. Optiek: Peleng 8mm f/3.5 fisheye lens; Camera: Baader-gemodificeerde
Canon EOS 350D camera, Astronomik CLS-filter. Montering: Zeiss Ib. |
Eerder had ik op deze site gemeld dat op de gemaakte opnamen niets was te zien. Een grove leugen, want de foto's zaten op dat moment nog op hun flashkaartje in de camera. Ik was er voor 't gemak maar vanuit gegaan dat er toch wel niks op zou staan. Wel dus. De auteur schaamt zich diep en het zal niet weer gebeuren...
Radiant Geminiden, Meteorshowers online.
Een dag later - maandag 14 december - ik was nauwelijks thuis van mijn werk - werd ik door P. gebeld met de mededeling dat de ganse club die avond naar onze donkere locatie omgeving Markelo zou afreizen. De Geminidentop was voorbij, maar we konden in ieder geval weer eens gaan waarnemen. Inderdaad, het was helder die avond. En kkkoud.
Om 22 uur waren ondergetekende, Marten, Marcel en Paul C. al druk bezig ons instrumentarium op te bouwen: 2 dobsons en 2 refractoren. Het was prachtig helder weer, zonder maan, zonder nevels en zonder wind. Het vroor zo'n 7°. De Melkweg was in het westen nog zichtbaar, terwijl de wintersterrenbeelden als Orion, Stier en Tweelingen al hoog in het zuidoosten stonden. Mars schitterde in het oosten, vlak onder Praesepe, die als een enorme vage vlek aan de hemel was te zien. Regelmatig werden er verlate Geminiden gespot, hoewel sommigen van onze club de kunst verstonden om telkens weer op het juiste moment met de rug naar elke verschijnende Geminide te gaan staan.
| Opbouw van de apparatuur, 14 december 2009. Marten zet zijn waarneemstoel op en op dat moment was achter hem in het zuiden een Geminide van –6 te zien. Foto © Pieter Welters en RedLightGroup. | |
 |
|
De dobsons toonden vele deep-sky objecten in de Grote Beer en omstreken, terwijl de vierduims Takka van Marten - voorzien van Marsfilter uit Hattingen - de rode planeet in paars liet zien maar wel met heldere poolkap en vele oppervlaktedetails. En dat bij maar 11 boogseconden grootte.
Voor de inwendige astromaan was er ter plaatse door Paul bereide Glühwein met gevulde koeken en later Jägermeister uit Marcels bar met koffie, alles op z'n tijd en op de juiste temperaturen.
NGC 2264, ook bekend als de Conus-nevel, Monoceros (Eenhoorn). 5 x 240
sec., 1600 iso, 14-12-2009; 22:43-23:16 UT, ter plaatse geschoten, bij
-7°C. Optiek: TeleVue 76mm f/6.3 TV-76 met 0.8x telecompressor/field
flattener, waardoor de openingsverhouding f/5 wordt. |
Zelf begon ik met het maken van een foto van NGC 2264, ook bekend als de Conus-nevel, in Monoceros (Eenhoorn), door de TeleVue 76, die bijna een uur in beslag nam. Een moeilijk object onder moeilijke omstandigheden, want het vroor dat het kraakte. De 70 Ah accu had wel genoeg prik bij zich om de volgmotor en de lensverwarming op peil te houden, maar hield de camera-batterij het wel een uur vol?
Het eveneens in Hattingen op de kop getikte Bahtinov-maskertje voor de TV-76 bleek een goede koop. Met dit preiswerte hulpmiddel is scherpstellen door de hoekzoeker van de camera een eitje geworden.
Achteraf bleek dat we de juiste avond hadden geprikt. Op dinsdag de 15e werd het 's avonds alweer bewolkt en de dagen daarop viel er van alles, maar geen miniden meer.