Undeep sky vanuit de Provence

Van de wolken, de dingen die maar niet voorbij gaan

Pieter Welters

PROPIAC-LES-BAINS – De Provence staat bij amateur-sterrenkundigen bekend als een van de weinige astronomische toplocaties die vanuit onze zompige, nevelige en overbelichte moerasdelta nog per auto in een dag te bereiken zijn. De Provence is droog, zonnig, helder en relatief dunbevolkt en dus donker - tenminste, als je van de Côte d'Azur wegblijft. Bovendien is er op deze zuidelijke breedte in juni nog astronomische duisternis en zijn zuidelijke sterrenbeelden als Schorpioen en Schutter beter te zien.

Provençaalse wolkenluchten. Foto's © Pieter Welters, Lisette de Haan en RedLightGroup

Zo vertrokken Lisette en ondergetekende op zaterdag 5 juni naar Propiac-les-Bains, een gehuchtje in de schaduw van de Mont Ventoux, waar we voor twee weken - rond nieuwe maan - een aardig optrekje hadden gehuurd dat niets te wensen overliet en bovendien vrij uitzicht bood over het omringend berglandschap en aanpalende sterrenhemel.

Daarbij komt dat nachtelijke astronomische waarnemingen in de Provence een extra charme hebben, daar andere zintuigen dan onze ogen ook worden geprikkeld, door een welluidend orkest van onder meer de nachtegaal, de zomertortel, de bosuil, de krekels, en door geuren van lavendel, oleander en andere subtropische gewassen.

Zoals gebruikelijk behoorde mijn ‘mobiele sterrenwacht’- TeleVue 76 lenzenlijker, Vixen Super Polaris montering en Baader-gemodificeerde Canon EOS 350D camera - tot de reisbagage. Voor zonne-opnamen had ik ook nog een Coronado SolarMax 60/BF15 H-alfa filter en een Lunt CaIIK module/BF12 meegenomen. Wat kon er nu nog fout gaan?

Na een 15 uur durende autotocht met langs onze route talloze wegafsluitingen die de Anwb kennelijk de moeite van het vermelden niet waard had gevonden, met uiteraard bijbehorend fileleed, kwamen we vroeg op de avond in ons Provençaalse paradijsje aan. Het huis was dik in orde, had een fraai waarneemterras en dito uitzicht en buiten was het kraakhelder. Ik had echter op dat moment niet meer de puf om de telescoop op te bouwen en een nachtje door te halen om opnamen te schieten. So what, we waren in de Provence, er zouden immers nog vele heldere nachten volgen…

Nou, niet dus. De volgende dag stak er een onweer op en de heldere-nachtenteller bleef in de daaropvolgende twee weken op nul staan. We hebben tijdens onze vakantie alle wolkentypen gezien die bekend zijn uit de standaardwerken van J. Pelleboer, van Altocumulus lenticularis tot Cumulonimbus horribilis. We hebben een bulderende scirocco gehad, daarna hevige slagregens en aan het einde de overbekende mistral. Ondanks alles speelde ik het toch klaar om de Schorpioen te fotograferen!

De zon in CaIIK-licht. Gestapeld uit 240 frames met Avistack. 10 juni 2010, 12:17 UT.	De zon in Ha-licht. Gestapeld uit 2x 240 frames met Avistack. 13 juni 2010, 08:35 UT.	Dezelfde zon in CaIIK-licht. Gestapeld uit 240 frames met Avistack. 13 juni 2010, 11:02 UT.	Het zonne-observatorium in actie.
Zonnefoto's, tussen de wolken door waren het enige dat restte. Optiek: TeleVue TV-76 f/6.4 refractor met Coronado Solarmax 60/BF15 H-a filter (1, 3 en 4), Lunt Ca II K module/BF12 (2), primair brandpunt, meest rechts met TeleVue 2x barlow. Camera: TheImagingSource DMK 41AU02.AS monochrome-camera.

Bovenal was er veel, heel veel cirrus, hoge sluierbewolking, die weliswaar andere vakantieactiviteiten zoals bergwandelen en zwemmen totaal niet in de weg hing maar iedere gedachte aan nachtelijke deep-skyfotografie tot een illusie maakte. En wat doet men dan als men niet kan waarnemen?

De laatste nacht - maanverlicht. Canon 350DA met standaardlens f/3.5.

Toen de regen maar niet wilde ophouden besloten we een paar dagen eerder naar huis te vertrekken. We hadden de eigenaar al ingelicht, maar opeens klaarde de hemel op. We belden opnieuw op dat we bij nader inzien toch wilden blijven. Maar je raadt het al: onmiddellijk daarna trok de hemel weer dicht. Toen zijn we toch maar tot het einde gebleven.

Pas de allerlaatste nacht, toen de ingepakte koffers al klaar stonden, werd het plotseling helder. Maar toen speelde de maan al parten.

Kortom, een vakantie om in astronomisch opzicht snel te vergeten. Dan maar weer hopen op een paar heldere deep-skynachten in onze eigen Sallands wolkenrijk.

Terug